28
August
2025

ඓතිහාසික සාක්ෂිකරුවන් ලෙස පොත්වල ජීවමාන අඛණ්ඩතාව සහ තැපැල් මුද්දර

තමන්ගේ උපන්දිනය යෙදෙන දිනට පොත මුද්‍රණයෙන් නිකුත් කරවා දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටි මිතුරාට  ජනක ඉනිමංකඩ මහතා දුන් පිළිතුර:
"මගේ පෞද්ගලික පුස්තකාලයේ පොත් 5000 ක් විතර තියෙනව.
ඒ පොත් පන්දාහ අතරෙ තියෙන පැරණිම පොත තමයි වැලිගම සුමංගල තෙරුන්වහන්සේ පරිවර්තනය කරපු 'හිතෝපදේශය'.
1878 ඒ පොත මුද්‍රණය කරල තියෙන්නෙ. ඒ කියන්නෙ අදින් අවුරුදු 147 කට ඉස්සෙල්ලා.
මං ඒ යුගයෙ මුද්‍රණ තාක්ෂණය, භාෂා භාවිතය, ප්‍රකාශකයො වෙනුවට පොත පළ කරන්න මූල්‍ය ආධාර දුන්නෙ කවුද... වගේ ගොඩක් දේ ගැන ඒ පොතෙන් අදහසක් ගන්නවා. ඒ කියන්නෙ ඒ පොත නිකම්ම 'හිතෝපදේශය' කියන පොත විතරක් නෙමෙයි, ඒක ඉතිහාස සාක්ෂියක්.
මං මේ වෙලාවෙ ඉන්නෙ විදර්ශන කාර්‍යාලයේ මගේ කාමරේ. ඒ.සී. එකක් තියෙනවා; ලැප්ටොප්  පර්ගණකයක් මගේ ඉස්සරහ තියෙනවා. ඕස්ට්‍රේලියාවෙ ඉන්න ඔයයි, ලංකාවෙ ඉන්න මමයි වට්සැප් වලින් 'හිතෝපදේශය' පොත ගැන කතා කර කර ඉන්නවා. මෙහෙම හිතන්න, වැලිගම සුමංගල තෙරුන්වහන්සේ නිකමටවත් හිතන්න ඇතිද ඒ යුගයේදී තමන්ට කවදාවත් හීනෙකින්වත් හිතන්න බැරි තාක්ෂණික මෙවලම් පාවිච්චි කරමින් රටවල් දෙකක ඉඳන් දෙන්නෙක්, ඒ.සී. කාමරවල ඉඳන් පොත පළවෙලා අවුරුදු 147 කට පස්සෙ තමන්ගෙ පොත ගැන කතා කර කර ඉඳියි කියල.
මං ඒකයි කිව්වෙ පොතක් කියන්නෙ ඉතිහාස සාක්ෂියක්. කවදා කොතැනකින් ඒක නතර වෙයිද කියලා ඔයාටවත්, මටවත් කියන්න බෑ.
ඒ නිසා ඔයාගෙ පොත කියන්නෙ උපන්දින සිහිවටනයක් වගේ සරල දෙයක් නෙමෙයි. 2025 අවුරුද්දෙ ලංකාව කියන රටේ මනුස්සයෙක් හිතපු විදිය; ලියපු විදිය; මුද්‍රණය කරපු විදිය; භාෂාව හාවිත කරපු විදිය; පොතක් සමාජගත කිරීමේදී සමාජ වගවීම (Social accountability) ගැන හිතපු විදිය ගැන සාක්ෂියකුත් වෙනවා"

'හිතෝපදේශය' පොත ගැන ජනක  ඉනිමංකඩ  මහතා ලියූ සටහන ඉතා සිත්ගන්නා සුළු බැවින් එය තැපැල් මුද්දරයක ස්වභාවය සමඟ සංසන්දනය කර ඒවායේ සංස්කෘතික හා ඓතිහාසික ක්‍රියාකාරිත්වයේ කැපී පෙනෙන සමානකම් පිළිබඳ  කිසියම් අදහසක් ලබාදීමට මෙම සටහන් යොදමු. එම විශ්ලේෂණය පහත පරිදිය:
* ද්‍රව්‍යමය ලෙස පොතක මුද්‍රිත පෙළ සහ  කඩදාසි එකට බැඳ ඇති අතර, මුද්දරය මුද්‍රිත රූපය සහ පෙළ සහිත  කුඩා කඩදාසි කැබැල්ලකි.
* ඓතිහාසික ලේඛණයක් ලෙස 1878 මුද්‍රණ තාක්ෂණය, භාෂා භාවිතය හා අනුග්‍රාහක ක්‍රමය පෙන්වන අතර, තැපැල් මුද්දරයද  නිකුත් කරන වසරේ මුද්‍රණ ක්‍රම, නිර්මාණ විලාස, ජාතියක නිල නිරූපණ ශිල්පය පෙන්නුම් කරයි.
* පොතක් සංස්කෘතික කැඩපතකි. එය බුද්ධිමතුන් අගය කළ දේ නැතහොත් පුරාණ ප්‍රඥාව පරිවර්තනය කිරීම පිළිබිඹු කරන අතර, තැපැල් මුද්ද්රයද රාජ්‍යය/ජාතිය අගය කළ දේ (වීරයන්, සිදුවීම්, සංකේත, ජයග්‍රහණ ආදිය) එලෙසින්ම පෙන්වාදෙයි.
* 'හිතෝපදේශය' ගැන වසර 147 කට පසු අනපේක්ෂිත අනාගත භාවිතයෙන්   අන්තර්ජාලය  හරහා  මිනිසුන්  සාකච්ඡා කරන බව පූජ්‍ය සුමංගල හිමි සිතා ගැනීමටවත් නොහැකි වන්නට ඇති බව සහතිකය. එසේම 185 වසරකට පසුවද තැපැල් මුද්දර එකතුකරන්නන්, විද්වතුන් සහ පර්යේෂකයින්ට ඒවා මූලාශ්‍ර වනබව නොසිතෙන්නට ඇත.
* 'හිතෝපදේශය'  19 වන සියවසේ ශ්‍රී ලංකාව සිතූ, ලියූ සහ ප්‍රකාශයට පත් කළ ආකාරය සංකේතවත් කරයි. මුද්දරද නිශ්චිත ඓතිහාසික මොහොතක ජාතියක් ලෝකය ඉදිරියේ තමන්ව නියෝජනය කළ ආකාරය සංකේතවත් කරයි.
* අධ්‍යාපනය තුළින් කතුවරයාගේ/අනුග්‍රාහකයාගේ සමාජය කෙරෙහි ඇති වගකීම  කෘතියකින් පෙන්වයි. මුද්දරයද අනන්‍යතාවය, වටිනාකම් සහ නීත්‍යානුකූලභාවය ප්‍රක්ෂේපණය කිරීමට රාජ්‍යයේ වගකීම පෙන්වයි.
පොතක් සහ තැපැල් මුද්දරයක්, මුලින්ම බැලූ බැල්මට, බෙහෙවින් වෙනස් ලෝකවලට අයත් බව පෙනේ - එකක් වචන විශ්වයක් රඳවා ගැනීමට තරම් විශාල වන අතර අනෙක ඇඟිලි තුඩකට ගැළපෙන තරම් කුඩාය. එහෙත් දෙකම සංස්කෘතියේ කාල යන්ත්‍ර වේ.  පොතක් සහ මුද්දරයක් යන දෙකම හුදෙක් ක්‍රියාකාරී වස්තූන්  පමණක් නොවේ - ඒවා මිනිස් චින්තනයේ, තාක්ෂණයේ සහ සංස්කෘතියේ ලේඛනාගාර සලකුණු වන අතර, ඒවායේ මුල් අරමුණ ඉක්මවා යන අර්ථයන් රැගෙන යයි.
සරලව කිවහොත්: පොතක් යනු සමාජයක චින්තනයේ දිගු පාඨයක් වන අතර මුද්දරයක් යනු ජාතියක අනන්‍යතාවයේ සම්පීඩිත පාඨයකි.
පොත් නොවන කියවීමක් ලෙස තැපැල් මුද්දර භාවිත සදහා සමාජීය පෙළඹවීම ඇතිකිරීමට මේ හොඳම කාලයයි.