25
September
2024

ජනාධිපතිවරණය, කලාවේ බලය, සාර සන්නිවේදනය සහ තැපැල් මුද්දරය

සියවස් ගණනක් අප දුටු සිහිනය සැබෑ කරමින් 2024 සැප්තැම්බර් 21 දින පැවති ජනාධිපතිවරණයෙන් නව ජනතාවාදී නායකයකු බිහිවිය. ජනාධිපතිවරණ මැතිවරණ ව්‍යාපාරය, දේශපාලන සන්නිවේදනය වැනි මාතෘකා මුල්කරගත් සන්නිවේදනය, දේශපාලන මහජන සම්බන්ධතා (Political Public Relations) පිළිබඳව පර්යේෂණයක්, විශ්ලේෂණයක් සඳහා කදිම නිදර්ශනයක් ජාතික ජන බලවේගයේ ජයග්‍රහණය සපයයි. මෙහිදී පැවති 3% ජනමතය 42% දක්වා ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා නිර්මාණාත්මක සන්නිවේදනය ඉතා අපුර්වට භාවිතා වූ බව නොරහසකි. "පොහොසත් රටක් - ලස්සන ජීවිතයක්" නම් වූ ඔවුනගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය, "රට අනුරට" තේමා ගීතය සහ මාධ්‍ය දැන්වීම් මෙම සාර සන්නිවේදනයේ පදනම බවට පත්විය. "AKD" නාමය සන්නාමයක් (Brand) බවට පත්වන්නේ එහි ද ප්‍රතිඑලයක් ලෙසිනි.

ජනාධිපතිවරණයට ඉතා ආසන්නව "නිවහල් රාජ්‍ය සේවයක්, ලස්සන රටක්" යන තේමාව මත නිර්මාණය කෙරුණු "වැඩ පටන් ගමු" දැන්වීමේ (https://www.youtube.com/watch?v=6PAwKPPHh8s) එක්තරා සංකේතිය රූපයක අපුර්ව කියවීමක් වෙත ඔබගේ අවධානය යොමු කිරීමට මෙම සටහන ගෙන එන්නෙමි.

අදාල දැන්වීම අභිමානයෙන් සහ ඔලුව කෙලින් තියාගෙන වැඩකිරීමට නොහැකි වූ විමර්ශන නිලධාරියකුගේ කලකිරීම පෙන්නුම් කරන අතර, ඒ සඳහා නව රජයක් යටතේ ලැබෙනා දිරිගැන්වීම අපට සිහිපත් කරවයි. මූලික විමර්ශන වාර්තා අතැතිව එන නිලධාරියාට බලධාරිනිය ඉඳ ගන්න යැයි ආරාධනා කරනවිට ඇයගේ පසුපසින් අපට දිස්වන්නේ ලොව විශිෂ්ඨ සිතුවමක් ලෙස සැලකෙන "The Gleaners" තෙල් සායම් සිතුවමේ ආදර්ශයකි. තිර පිටපත, චරිත නිරූපනය සහ පසුතල නිර්මාණය සමඟ ඉතා අපුර්වට සංකලනය වූ මෙම දැන්වීමේ 18 වන තත්පරයේ දී දක්නට ලැබෙන මෙම සංකේතීය සිතුවම, සමස්ත නිර්මාණයේ යටිපෙළ නැතහොත් සැබෑව කියවා ගැනීමේ මූලික සාධකය වන බව අපගේ අදහසයි.

ප්‍රංශ ජාතික Jean-François Millet (ජීන්-ෆ්‍රැන්සුවා මිලට්) විසින් වර්ෂ 1857දී සිතුවම් කරන ලද The Gleaners, 19 වැනි සියවසේ ප්‍රංශයේ ග්‍රාමීය ජීවිතය පිළිබඳ ප්‍රබල සහ සංකේතාත්මක නිරූපණයක් වන අතර එය ගැඹුරු සමාජ පණිවිඩයක් විදහා දක්වයි. මෙම සිතුවමේ දැක්වෙන්නේ දෙගුණයක් නැමී අඳුරු වූ පෙරබිමෙහි වෙහෙසෙමින්, ගොයම් කපන්නන්ගේ - පිදුරු ගොඩවල්, කරත්ත සහ තිරිඟු මිටි සමඟ - බඩ ඉරිඟු කෙත්වල සරු අස්වැන්නක් නෙලන උණුසුම් එඬේර පසුබිමක දර්ශනයකට එරෙහිව අස්වැන්න නෙලීමෙන් පසු ගොවීන්ගේ කෙත්වලින් ඉතිරි වන භෝග එකතු කරනා ගොවි කාන්තාවන් තිදෙනෙකි. ඔවුන්ගේ ක්‍රියාවේ බැරෑරුම්කම දක්වමින් නිර්ධන පන්තියේ අරගල කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් මෙම කෘතිය දරිද්‍රතාව, අසාධාරණය සහ විෂම සමාජයක එදිනෙදා ජීවිතය නිරූපණය කිරීමට කලාකරුවන් උත්සාහ කළ ව්‍යාපාරයක් වන යතාර්ථවාද (Realism) ආකෘතියේ විශිෂ්ඨ නිමැවුමකි.

The Gleaners හි වැදගත්ම සාධකය වන්නේ තුලින් ගෙන එන ගැඹුරු සමාජ පණිවිඩයයි. මෙයින් අස්වැන්න නෙලීමෙන් පසු ඉතිරි වන දේ එකතු කිරීමට ඉඩ සලසන සමාජයේ දුප්පත්ම සාමාජිකයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමෙන්, ග්‍රාමීය දුප්පතුන්ගේ දුක්ඛිත තත්වය ගැන සැබෑ අවබෝධයක් එයින් ලබාදෙයි. මෙම තේමාව රැඩිකල් මෙන්ම ආන්දෝලනාත්මක තේමාවකි. ගම්බද බොහෝ රොමෑන්ටිකකරණය වූ නිරූපණ මෙන් නොව, මෙම සිතුවම ග්‍රාමීය ජීවිතය පරමාදර්ශී නොකරයි. ඒ වෙනුවට, එය දරිද්‍රතාවයේ සහ පසුගාමී ශ්‍රමයේ කැපී පෙනෙන රූපයක් බවට පත්කරයි. ඉඩම් හිමි පන්තියේ දුරස්ථභාවය දුරින් (දකුණේ) අශ්වයෙකු පිට වාඩි වී සිටින ඉඩම් හිමියාගේ මුරකරුගේ නොපැහැදිලි රූපයෙන් ද ඉස්මතු වේ. බහුලත්වය සහ හිඟකම අතර සහ ආලෝකය සහ සෙවනැල්ල අතර වෙනස, පන්ති භේදය Millet විසින් දක්ෂ ලෙස අවධාරණයට ලක් කරයි.

මෙම චිත්‍රයේ සමස්ත සංයුතිය ඇත්ත වශයෙන්ම ප්‍රංශයේ සමාජ පන්ති සහ, විශේෂයෙන්ම, පහළ පන්තිවලට ඔවුන්ගේ ස්ථානයට ඉහලින් නැගී සිටීමට ඇති නොහැකියාව පිලිබඳ විවරණයකි. දෙගුණයක් නැමී සිටිනා කාන්තාවන් තිදෙනා ක්ෂිතිජ රේඛාවට පහලින් දැක්වීමෙන් ඔවුන් ඉපදී සිටිනා තැන පිළිබඳ ඉඟියක් ලබා දෙයි. චිත්‍රයේ ඉහළම බිම් රේඛාව ගොවි ගොවීන් විසින් අල්ලාගෙන සිටින අතර, ඔවුන්ගෙන් කිසිවෙකු ක්ෂිතිජ රේඛාවට පහලින් ගොස් නැත. මේ අතර, අහසින් සංකේතවත් කරන්නේ පහත් අය දෙස පහත් කොට බලන සමාජයේ ළඟා කරගත නොහැකි ඉහළ පන්තියයි. නමුත් එම චිත්‍රයේ සුදු පැහැති කබාය සහ රතු සහ නිල් පැහැති තොප්පි ලෙස ප්‍රංශ ජනරජ ධජයේ වර්ණ තුන සහ ප්‍රංශයේ ජනප්‍රිය විප්ලවයේ සංකේතය ගෙන හැර දැක්වීමෙන් වෙනසක් සිදුවන බවට ඉඟි පල කර තිබේ.

19 වන සියවසේ ප්‍රංශයේ සන්දර්භය තුළ, කාර්මිකකරණය සහ සමාජ වෙනස්කම් සම්ප්‍රදායික ජීවන රටාවන්ට අභියෝග කිරීමට පටන් ගත් විට ධනය, ඉඩම් අයිතිය සහ කම්කරුවන් සූරාකෑම පිළිබඳ ප්‍රශ්න මතු කරන දේශපාලන ප්‍රකාශයක් ලෙස මෙම චිත්‍රය ප්‍රකට විය. එය එතැන් සිට විශේෂයෙන් කම්කරු පන්තියේ මානවවාදී නිරූපණය සඳහා කලා ඉතිහාසයේ වඩාත්ම කීර්තිමත් කෘතියක් බවට පත්වවිය. එය අදටත් දෝංකාර දෙන කාලානුරූපී ගුණයකින්, ගැඹුරු නිශ්ශබ්දතාවයේ සහ ඔරොත්තු දීමේ මොහොතක් විවරණය කරමින් ශ්‍රමය, පන්තිය සහ මනුෂ්‍යත්වය පිළිබඳ ආවර්ජනය කිරීමට අඛණ්ඩව ආස්වාදයක් ලබා දෙන පරමාදර්ශී කෘතියකි.

එබැවින් මෙම සිතුවම ම ජනාධිපතිවරණ දැන්වීමක් සඳහා සංකේතිය අර්ථයෙන් භාවිතා කිරීම සහ එම සිතුවම සමරු මුද්දරයක් බවට පත්වී තිබීම යන කරුණු ද්විත්වය නූතන යුගයේ ඓතිහාසික පණිවිඩය, මුද්දර සහ ඒ ආශ්‍රිතයන් තුලින් සමාජගත කර හැකි ආකාරය පිළිබදව පැහැදිලි අවබෝධයක් ලබා දෙයි.

20 වැනි සියවසේ වඩාත්ම සාර්ථක ලෝක ප්‍රදර්ශනවලින් එකක් ලෙස සැලකෙන 1967 දී කැනඩාවේ මොන්ට්‍රියල් හි පැවති Expo 67 (1967 International and Universal Exposition) ප්‍රදර්ශනය වෙනුවෙන් බුරුන්ඩි රාජ්‍යය (Republic of Burundi) විසින් යථෝක්ත සිතුවම සමරු මුද්දරයක් සහ තැපැල් පත් නිකුත් කර ඇත. මුද්දර සහ තැපැල් ඉතිහාසය පිළිබඳ අධ්‍යයනයේදී (Philately) මෙම සිතුවම ලෝකයේ අගනා කලා කෘතියක් සිහිපත් කිරීමේ අදහසින් නිකුත් කර ඇති බව සැලකිය යුතු නමුත් එය ඉතිහාසය ලේඛන ගත කිරීමේ ක්‍රමයක් (history recorded medium) බව ඔබ හඳුනා ගෙන තිබේද?

මෙම තැපැල් මුද්දරය ජන සන්නිවේදනයේ ආකාරයක් ලෙස සලකා බලන කල ග්‍රාමීය දුප්පතුන්ගේ අරගල පිළිබඳ කදිම විවරණයකි. එමඟින් පොදු ජනයාගේ සන්නිවේදන අවශ්‍යතා සඳහා බහුලව භාවිතා කරන තැපැල් මුද්දරයක රූපයේ විශ්වීයත්වයේ අරුත් රැසක් එක මොහොතකින් පවසයි. එම කුඩා අවකාශය තුල ප්‍රංශ ඉතිහාසයේ නිශ්චිත මොහොතක් නිරූපණයක් පමණක් නොව, කාලය හා ස්ථානය ඉක්මවා යන ශ්‍රමයේ සහ දරිද්‍රතාවයේ සංකේතයක් බවට ද පත්වේ.

තැපැල් මුද්දරය සමාජ සංවේදනයේ කුඩා නමුත් ප්‍රබල සංකේතයකි. එපමණක් නොව, තැපැල් මුද්දර බොහෝ විට ද්විත්ව භූමිකාවක් ඉටු කරයි: ඔවුන් දෘශ්ය හා පාඨමය වශයෙන් සන්නිවේදනය කරයි. ලිපියක් යැවීමේ පුද්ගලික ක්‍රියාව සඳහා ලිපි කවරයේ අලවන මෙම සිතුවම සහිත තැපැල් මුද්දරය, මිනිස් ශ්‍රමය පිළිබඳ පුළුල් දැක්මක් ඔබ වෙත ඉතා ක්ෂණිකයෙන් ලබා දෙයි. තැපැල් මුද්දරයක් රූපය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කරයි (A postage stamp democratizes the image). එය සියලු වර්ගවල මිනිසුන් අතර සංසරණය කරයි. මෙම මුද්දරය ග්‍රාමීය කම්කරුවන්ගේ අරගල සහ අභිමානය පිළිබඳ මතක් කිරීමක් ලෙස වසර ගණනාවක් සේවය කරන අතර, එහි මතකයන් මුද්දර එකතු කිරීම සහ සංරක්ෂණය තුලින් පරම්පරා ගණනක් පවතියි.

එතුලින් 19 වන සියවසේ ප්‍රංශයේ පමණක් නොව, එම සිතුවම නරඹන්නා, සිතුවම සහිත මුද්දරය හෝ තැපැල්පත භාවිත කරන්නා සහ මුද්දර එකතු කරන්නා ව මානව ගරුත්වය සහ පුළුල් තේමාවන් සමඟ ඒකාත්මික කරයි. සිතුවමේ පණිවිඩයේ සාරය - සංවේදනය, ශ්‍රමය, ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ රූපය පුද්ගලික සහ සාමූහික සංකේතයන් බවට පත් වෙයි. "වැඩ පටන් ගමු" දැන්වීමේ මෙම සංකේතය අපට ආදේශ නොවන්නේද? ජනතාවට වග නොකියන පාලක ප්‍රජාවක් විසින් අපව අපගේ මේ භුමිය තුල අන්ත දිළින්දන් බවට පත්කර නොතිබේද? සිතුවමේ සඳහන් ඉතිරි වන ධාන්‍ය එකතු කරනා ගොවි කාන්තාවන් තිදෙනා අද නියෝජනය කරන්නේ බහුතර ලාංකීය ප්‍රජාව නොවන්නේද?

තැපැල් මුද්දරය, මහජන සම්බන්දතා සවිමත් කිරීමේ මෙවලමක් ලෙස භාවිත කල හැක්කේ ඒවා එවැනි සන්නිවේදන ගුණ රැසක සම්පින්ඩනයක් වන බැවිනි. ජනතාවගේ බලාපොරොත්තුව සමඟ පාලකයාගෙත් බලාපොරොත්තුව සමපාත වූ විට රටක් ලස්සන වීම නොවැලක්විය හැකිවෙයි. එයට ප්‍රජාව අලුත් ආකාරයකින් දැනුම්වත් කිරීම සඳහා තැපැල් මුද්දරය සහ ඒ ආශ්‍රිතයන් භාවිතය ප්‍රවර්ධනය කිරීම කිරීම ප්‍රතිලාභ රැසක් හිමිවන සන්නිවේදන කටයුත්තකි. මක්නිසාද යත්, තැපැල් මුද්දරය ,“වෙනත් ඕනෑම සංස්කෘතික ස්වරූපයකට වඩා වර්ග සෙන්ටිමීටරයකට වඩා සංකේන්ද්‍රිත දෘෂ්ටිවාදී ඝනත්වයක් සහිත කලා කෘතියක් බව" Semiotics and Ideology in Mixed Messages වැනි පර්යේෂණ සහතික කර පෙන්වා දී ඇති බැවිනි. Despite its small size and relatively discrete support (letter or parcel), the stamp probably has an ideological density per square centimeter more concentrated than any other cultural form. (Scott, D., 1997, p. 305).

එවන් සාර මුද්දර සන්නිවේදනයක් උදෙසා වැඩ පටන් ගමු.